Jimco 15- Nov-2024 {HMC} Elon Musk, oo ah la taliyaha ugu dhow ee madaxweynaha la doortay Donald J. Trump, ayaa Isniintii magaalada New York kula kulmay safiirka Iran u fadhiya Qaramada Midoobay, kulankaas oo ay laba mas’uul oo Iran ka tirsan ku tilmaameen mid looga hadlay sidii loo qaboojin lahaa xiisadda u dhaxeysa Iran iyo Mareykanka.
Iiraaniyiintu waxay sheegeen in kulanka Mr. Musk iyo danjire Amir Saciid Iravani uu qaatay in ka badan hal saac, waxaana lagu qabtay goob qarsoodi ah. Iraaniyiinta, oo doorbiday in aan magacooda la soo qaadin maadaama aan loo ogolayn inay si cad uga hadlaan siyaasadda, waxay ku tilmaameen kulanka”mid dhanka wanaagsan loo qaaday iyo “war fiican.”
Mar wax laga weydiiyey inuu jiro kalfadhi noocan oo kale ah ayaa Steven Cheung, oo ah agaasimaha warfaafinta ee Mr. Trump, wuxuu yiri, “Kama faalloonno warbixinnada shirar gaar ah oo dhacay ama aan dhicin.” Mr. Musk kama jawaabin codsi faallo ah.
Karoline Leavitt, oo ah afhayeenka kala guurka ee maamulka cusub ee Trump-Vance, ayaa bayaan ay soo saartay ku tiri: “Dadka Mareykanka waxay mar kale doorteen madaxweyne Trump sababtoo ah waxay ku kalsoon yihiin inuu hoggaamiyo dalkeenna oo uu soo celiyo nabadda iyadoo xoog loo marayo adduunka oo dhan. Marka uu ku laabto Aqalka Cad, waxa uu qaadi doonaa tallaabada lagama maarmaanka ah si uu taas u sameeyo” ayey tiri.
Mr. Musk ayaa u muuqda inuu yahay muwaadinka dadka caadiga ah ugu awoodda badan is beddelka Trump. Intii lagu guda jiray wadahadal uu todobaadkii hore Khadka isgaarsiinta kula yeeshay madaxweynaha Ukraine, Volodymyr Zelensky, madaxweynaha la doortay ayaa taleefanka u dhiibay bilyaneerka. Mr. Musk ayaa door muhiim ah ka ciyaaray siinta awooda isgaarsiineed ee Ukraine dagaalka lagula jiro Ruushka.
Kulan hore oo toos ah oo dhex maray sarkaal sare oo Iran ka tirsan iyo Mr. Musk ayaa sare u qaadaya suurtogalnimada isbeddelka codka u dhexeeya Tehraan iyo Washington ee maamulka Trump, inkastoo taariikh dacwadeed oo u dhaxaysa madaxweynaha la doortay iyo Iran. Mid ka mid ah saraakiisha Iran ayaa sheegay in uu ahaa Mr. Musk kan codsaday kulanka, isla markaana uu safiirku goobta soo doortay.
Muddo-xileedkii ugu horreysay ee Trump ayuu Maraykanka ka saaray heshiiskii nukliyeerka ee 2015 ee u dhexeeya Iran iyo quwadaha adduunka, isaga oo ku tilmaamay “heshiis hal dhinac ah oo aad u xun oo ay ahayd inaan waligiis la samayn,” wuxuuna ku soo rogay cunaqabatayn dhaqaale oo adag saliidda Iran iyo macaamilka bangiyada caalamiga ah. Waxa uu sidoo kale amray in sanadka 2020 lagu dilo jeneraal sare oo u dhashay Iran, Qaasim Suleymaani.
Isaga oo ka jawaabaya, hogaamiyaha ugu sarreeya Iran ayaa mamnuucay wax wada xaajood ah oo lala yeesho maamulka Trump, waxaana saraakiisha Iran ay wacad ku mareen inay ka aargudan doonaan dilka Mr. Suleimani. Dacwad oogayaasha dowladda Federaalka ayaa sheegay in todobaadkii hore ay maxkamad soo taageen in Iran ay maleegtay shirqool la doonayey in lagu dilo Trump kahor doorashada.
Laakiin wixii ka dambeeyay doorashadii Mr. Trump ee todobaadkii hore, Iran waxa ay si cad uga doodaysay in ay hadda heshiis cusub oo waara la geli karto Maraykanka. Xubno badan oo ka mid ah xukuumadda cusub ee Madaxweyne Masoud Pezeshkian ayaa doorbidaya gorgortanka, iyaga oo ku doodaya in Mr. Trump uu jecel yahay inuu sameeyo heshiisyo iyo in ay jiri karto fursad ah in cunaqabataynta laga qaado.
Qaar badan oo ka mid ah dhinaca muxaafidka ah ee Iran ayaa ka soo horjeeda la shaqeynta Mr. Trump, iyo wada xaajood kasta – ama heshiis – waa in uu ansixiyo hoggaamiyaha ugu sarreeya, Ayatullah Cali Khamenei. Mr.Trump waxa uu si weyn u taageeraa Israa’iil oo dagaal kula jirta malleeshiyaadka Xamaas iyo Xisbullah oo ay Iran taageerto tan iyo weerarkii 7-dii Oktoobar ee sannadkii hore.
Khamiistii, qoraal uu soo dhigay X, Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Iran, Abbas Arakchi, wuxuu yiri: “Khilaafka waxaa lagu xallin karaa iskaashi iyo wadahadal. Waxaan ku heshiinay inaan ku sii ambaqaadno geesinimo iyo niyad wanaag. Iran waligeed kama aysan bixin miiska wada xaajoodka barnaamijkeeda nukliyeerka ah.”
Mr. Araghchi ayaa hadalkan jeediyay ka dib kulan uu Tehran kula yeeshay Rafael Grossi, madaxa hay’adda ilaalinta atoomigga ee Qaramada Midoobay.
Falanqeeyayaasha ayaa sheegay in dhammaan taariikhda uurku taallada leh ee kala dhaxaysa Mr. Trump, ay Iiraaniyiintu u muuqdeen kuwo doonaya in albaabka diblamaasiyadda uu sii furnaado. Waxay kaloo sheegeen Mr. Trump uu sidoo kale u muuqdo inuu danaynayo.
“Guud ahaan, wax walba waa u suurtoobaan Trump,” ayuu yiri Ali Vaez, oo ah agaasimaha kooxda xasaradaha caalamiga ah ee Iran. “Waxa uu u muuqdaa inuu danaynayo heshiis lala galo Iran.” Laakiin la taliyayaasha qaar, ayuu sheegay in laga yaabo inay door bidaan habab kale, oo ay ka mid yihiin kordhinta cadaadiska Iran.
Labada mas’uul ee Iran ayaa sheegay in kulanka uu la yeeshay Mr. Musk uu ahaa mid ay Iran uga faa’iidaysteen inay si toos ah ula fariistaan sarkaal Mareykan ah. Mr. Musk ayaa si kastaba ha ahaatee ku yeelan doona door rasmi ah dhawaan. Waxaana dhawaan loo magacaabay hay’ad cusub oo la yiraahdo hay’adda maaraynta hawlkarnimada.
Mid ka mid ah saraakiisha wasaaradda arrimaha dibadda ee Iran ayaa sheegay in danjire Iravani uu u sheegay Mr. Musk intii uu socday kulanka in uu ka shaqeeyo sidii hay’adda lacagta ay cunaqabataynta uga qaadi lahayd, ganacsigiisana uu Iran u soo gaarsiin lahaa.
Ergada Iran ee Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in aysan si cad uga hadlayn kulanka.
XIGASHO BBC
