Jimco 21, Feb 2025 {HMC} Fallaagada M23 ee ay Rwanda taageerto ayaa ku sii dhowaanaya magaalada Uvira oo ku taal bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo, sida ay ilo-wareedyo ay sheegeen.
Iyadoo dhawaan ay la wareegeen magaalooyinka Bukavu iyo Kamanyola iyo Luvungi, jabhadda M23 ayaa la sheegay inay u dhaqaaqayaan magaalada labaad ee ugu weyn gobolka Koonfurta Kivu, halkaasoo ay ku nool yihiin in ka badan 700,000 oo qof.
Dadka deegaanka ayaa sheegay in walaaca uu sii kordhayo iyadoo ay jiraan warar sheegaya iska horimaadyo u dhaxeeya ciidamada Congo iyo kooxaha dowladda taabacsan.
Rehema (ma aha magaceeda saxda ah), hooyo leh saddex carruur ah, deganna Uvira, ayaa sheegtay in xiisad ay ka jirto magaalada ka dib markii ay soo baxeen warar sheegaya in dad lagu dilay Goma iyo Bukavu.
“Haweenka iyo carruurta ayaa ah dhibanayaasha ugu badan ee colaaddan. Ma dagaalami karno, laakiin sidoo kale ma garanayno waxa aan samayno wakhtigan in M23 la sheegayo inay u soo socdaan Uvira,” ayay tiri.
Waxa ay sheegtay in noloshu ay adkaan doonto haddii raggooda oo ay ugaarsanayaan kooxaha mucaaradka ah lagu laayo dagaalka.
Rehema ayaa sheegtay in qoyskeeda aysan seexan laba maalmood sababo la xiriira cabsi ay ka qabaan rabshado xooggan iyo dhac, islamarkaana ciidamada Kongo aysan difaaci karin.
Qof diiday in magaciisa la shaaciyo ayaa sheegay in uu indhihiisa ku arkay bililiqo, baad iyo xitaa dil ay askartu u gaysteen dadka rayidka ah, xilli ay ku sii qulqulayeen magaalada, oo xuduud la leh Burundi.
Marka, dhammaanteen waxaan gudaha guryaheena ku sugaynaa M23 inay yimaadaan. Waa tii ka dhacday Bukavu oo kale. Waxaan go’aansaday inaan sii joogo hadda sababtoo ah waxaan ogaaday in nolosha ay aad ugu adag tahay kuwa u soo gudbay xeryaha qaxootiga ee Bujumbura. Ma jirto cunto,” ayuu yiri.
Waxay Lafahansan yahay in dadka u dhashay Congo ee u qaxay Bujumbura, oo ah magaalada ugu weyn Burundi, looga baahan yahay inay martigeliyaan qoys caawiya.
Dadka deegaanka ayaa sheegay in magaalada labadii maalmood ee la soo dhaafay ay ka dhaceen iska horimaadyo u dhaxeeyay ciidamada DR Congo (FARDC) iyo maleeshiyaatka taabacsan ee lagu magacaabo Wazalendo, iyadoo dagaalka dambe la sheegay in ay isku dayayeen in ay ka hortagaan askarta ka baxeysa magaalada.
Dadka ayaa lagu qasbay inay ka cararaan iskahorimaadka iyagoo ka gudbaya buundada. Buundooyin la’aan awgeed, gaadiidka dadweynaha ee u safraya Bujumbura, oo ah caasimadda dhaqaalaha Burundi oo ka soo horjeeda Uvira, oo ku taal cirifka waqooyi ee harada Tanganyika, waa inay sidoo kale si lama filaan ah u istaagaan cirifka webiga, halka baabuurta kale ay la wareegaan banka ka soo horjeeda.
Qoraalka sawirka,Dadka tuulada ayaa ka gudbaya buundada alwaax ka sameysan ee laga dhisay wabiga Shange ka dib markii buundada ay ku duntay wadada qaranka ee lambar 5, tuulada Sange, ee gobolka Koonfurta Kivu, ee bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee
Dagaalyahanada Wazalendo ayaa la sheegay in ay doonayeen in ay la wareegaan qoryihii iyo rasaastii ay wateen ciidamada DR Congo, iyaga oo ku eedeeyay askarta in ay ka baxeen furimaha hore ee dagaalka ayna u ruqaansadeen dhanka Koonfureed ee Kalemie.
“Wazalendo waxay u kaceen inay ka soo horjeestaan xadgudubyada ciidamada caadiga ah waxayna codsanayeen ciidamo joogta ah si ay u siiyaan hubkooda,” ayuu yiri qofka laga soo xigtay isha warkaasi, isaga oo intaa ku daray in ilaa 15,000 oo reer Congo ah ay u gudbeen Burundi.
“Weli waxaa halkan imaanaya kornaylo badan oo ka tirsan ciidanka caadiga ah. Shalay, qaar badan oo ka mid ah ayaa doonyo kaga baxay magaalada. Waxay ka tageen halkan Kalemie, iyagoo raacay doonta Amani,” qof kale ayaa sidaas sheegay .
Arbacadii, isku dhacyo hubaysan iyo bililiqo ka dhacay magaalada ayaa hor istaagay dhammaan dhaqdhaqaaqii, oo ay ku jiraan adeegyada bini’aadantinimo.
Dhakhaatiirta aan xuduuda lahayn oo ah hay’ad samafal oo bixisa gargaar caafimaad ayaa ku baaqday in la ilaaliyo rayidka, howlgalka caafimaadka, iyo gargaarka bini’aadantinimo.
“Magaalada oo dhan, kooxaha caafimaadka iyo kuwa bini’aadantinimada ayaa halis ku jira. Isbitaallada gobolka waxay sii wadaan qaabilaadda dadka dhaawaca ah maalin kasta, oo ay ku jiraan dadka rayidka ah.
Waxaan ka walaacsanahay helitaanka daryeel caafimaad,” ayaa lagu yiri bayaan la wadaagay akoontada ururka ee X.
Aasaasaha Kooxda Cilmi-baarista Kongo ahna borofisar ku-xigeenka Jaamacadda Simon Fraser Jason Stearns ayaa sheegay in ay jirto calaamad muujinaysa in tani ay tahay bilowga dagaal dheer.
“M23 waxay bilaabeen inay dhisaan dhismayaal maamul, qaab-dhismeedka canshuuraha, waxayna helayaan shaqaale cusub. Waxay si qoto dheer ugu sii socdaan Congo. Uvira waxay u muuqataa inay tahay hal meel oo dagaal dab-dheer ka dhci doono. Isla mar ahaantaana ciidamada Congo ayaa ku jira jahwareer tan iyo markii ay jabhaduhu la dagaallameen oo ay qabsadeen Goma.
Mr Stearns ayaa xusay in inta ay ciidamada Burundi ka baxeen, ay ciidamada Koonfur Afrika ku sugan yihiin xeryo ku yaalla gudaha magaalada Goma, waxaana la waayay qandaraasleyaashii ammaanka ee gaarka ahaa, sidaas darteed “milatari ahaan wax yar oo lagu joojinayo M23 ma jirto”.
Todobaadkii lasoo dhaafay M23 ayaa la wareegtay gacan ku heynta magaalada Bukavu, iyadoo iska caabin yar ay kala kulmeen ciidamada Congo iyo xulafadooda.
“Waxaan u bixi karnaa bannaanka guryaheenna, dadku waxay ka soo kabanayaan khasaarihii soo gaaray dhammaadka usbuuca.
Noloshu hadda way roon tahay… M23 meel walba waa ay joogaan,” ayuu yiri mid ka mid ah dadka deegaanka, isagoo intaas ku daray in AFC/M23 ay ku dhawaaqday in iskuullada la furo Isniinta.
Gaadiidka dadweynaha ee isaga kala gooshi jiray Bukavu iyo Bujumbura ee dalka Burundi ayaa ku xayiran waddada kaddib markii ay burburtay buundada waddada qaranka ee lambar 5, tuulada Sange, ee gobolka Koonfurta Kivu, ee bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo, Febraayo 29, 2024.
P
Qoraalka sawirka,Gaadiidka dadweynaha ee isaga kala gooshi jiray Bukavu iyo Bujumbura ee dalka Burundi ayaa ku xayiran waddada kaddib markii ay burburtay buundada waddada qaranka ee lambar 5, tuulada Sange, ee gobolka Koonfurta Kivu, ee bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo, Febraayo 29, 2024.
Colaadda tobanaan sano jirtey ayaa asalkeeda ka timid – qayb ahaan – xasuuqii Ruwaanda ee 1994-kii, markaasoo ku dhawaad 800,000 oo qof, oo u badnaa Tutis, ay dileen xagjiriinta Hutu.
Ka dib Hutu badan ayaa u qaxay DR Congo, oo ay ku jiraan qaar ku lug lahaa dilka. Rwanda waxa ay sheegtay in ay weli halis yihiin.
Dadka dhaleeceeya ayaa sheegaya in Kigali ay isha ku hayso macdanta aadka u badan ee DR Congo, taas oo muhiim u ah inta badan tignoolajiyada adduunka oo ay ku jiraan laptops iyo taleefannada gacanta. Si kastaba ha ahaatee Kigali ayaa beenisay in ay taageerto fallaagada.
