Isniin 27 Jan 2025 {HMC} Wasiiradda Arrimaha Gudaha ee Finland, Meri Rantanen, oo ka tirsan xisbiga mayalka adag, ayaa booqasho ku tagtay Soomaaliya. Ujeedkeedu waxa uu ahaa sidii ay wada-hadallo ula yeelan lahayd mas’uuliyiinta Soomaaliya si loo helo hannaan lagu celin karo magangalyo-doonka Soomaaliyeed ee ku sugan Finland.
Arrintan ayaa lagu sheegay bayaan ka soo baxay Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Finland. Dad badan ayaa aaminsan in tallaabadan ay qayb ka tahay olole siyaasadeed oo lagu beegsanayo Soomaalida aan haysan sharciga degenaanshaha ee ku nool Finland.
Bayaanka, Rantanen waxa ay ku caddeysay in Finland ay rabto in ay kobciso iskaashi wax-tar leh oo ay la yeelato Soomaaliya, kaas oo dan u ah labada dal.
“Mudnaanta koowaad ee Finland waa in la dejiyo qorsheyaal wax-ku-ool ah oo la xiriira dib-u-celinta iyo horumarinta iskaashiga Soomaaliya ee arrimahaas la xiriira. Tani waxa ay ka dhigan tahay in Xisbiga mayalka adag ee Finland uu helayo hannaan uu dib ugu celin karo muwaadiniinta Soomaaliyeed ee magangalyo-doonka ah ee ku sugan Finland,” ayaa lagu yiri bayaanka.
Intaas beddelkeeda, dawladda Finland waxa ay dib u bilaabi doontaa barnaamijkeeda horumarineed ee labada geesoodka ah ee Soomaaliya, kaas oo hore u joogsaday ka dib go’aankii Wasiirka Ganacsiga Dibadda iyo Horumarinta, Ville Tavio, oo isaguna ka tirsan isla Xisbiga (Finns).
Wasiirku waxa uu iftiimiyay in iskaashiga horumarineed uu shardi ku yahay in waddamadu ay oggolaadaan in ay dib u soo celiyaan muwaadiniintooda marka ay Finland codsato.
Qoraal kooban oo lagu baahiyey barta Facebook ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya mooyee, dawladda Soomaaliya weli ma soo saarin war rasmi ah oo ku saabsan booqashada Wasiiradda Arrimaha Gudaha Finland iyo in ay jiraan wax wada-hadallo ah oo ku saabsan qorshaha dib-u-celinta muwaadiniinta.
Wasiiraddu waxa ay la kulantay Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Xamse Cabdi Barre, iyo Wasiirka Amniga Gudaha ee Soomaaliya, Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil.
Tirada saxda ah ee dadka aan sharciga ku joogin Finland si cad uma cadda, laakiin waxa lagu qiyaasaa inta u dhaxaysa 3000-6000 oo qof sida ay sheegtay Hay’adda Qaxootiga ee Finland. Soomaalida aan haysan sharciga degenaanshaha ee ku sugan Finland waxa lagu qiyaasaa 100-200 oo qof.
Falanqeeyayaasha siyaasadda ayaa rumaysan in tiradan yari aanay culays ku ahayn nidaamka dawladda iyo bulshada ee Finland. Waxay aaminsan yihiin in ujeeddada hadda loo soo qaaday arrintan Soomaaliya ay tahay oo keliya in lagu xoojiyo ololaha Xisbiga Finns ee doorashooyinka ismaamulada iyo degmooyinka ee soo socda ee dhici doona bisha April 2025.
Riikka Purra, Guddoomiyaha Xisbiga mayalka adag ee Finland, ahna Wasiirka Maaliyadda ee dalkaas, ayaa soo dhaweysay hindisaha Rantanen ee ah in la helo hannaan lagu celiyo muwaadiniinta Soomaaliyeed ee aan sharciga haysan ee ku sugan Finland, loona celiyo Soomaaliya.
Waxayna qoraal ay soo dhigtay barta X (Twitter-ka) ku tiri: “Wasiiradda Arrimaha Gudaha Rantanen ayaa booqasho ku tagtay Soomaaliya. Horumarinta qorshaha dib-u-celinta awgeed. Iskaashigii horumarineed ee laba-geesoodka ahaa ee Barnaamijka Soomaaliya waa uu hakaday sababtoo ah qorshihii dib-u-celinta oo aan sidii la rabay u shaqeyn.”
Sebastian Tynkkynen, oo ah xubin ka tirsan Baarlamaanka Yurub kana mid ah Xisbiga Finns, kaas oo caan ku ah hadalladiisa dhaleeceynta ah ee ka dhanka ah soo-galootiga, gaar ahaan Soomaalida ku nool Finland, ayaa isna ammaanay isku dayga Rantanen ay ku doonayso inay ku hesho hab lagu celiyo magangalyo-doonka ka yimid Soomaaliya ee aan haysan magangalyada ama ogolaanshaha degenaanshaha Finland.
Tynkkynen ayaa yiri: “Mari waxay booqatay Soomaaliya si ay u horumariso qorshaha dib-u-celinta Soomaalida ee dalkooda hooyo. Waa haweeney wax qabad dhab ah muujisay.”
Falanqeeyayaasha Finland waxay ku tilmaameen booqashada Wasiiradda Rantanen ee Soomaaliya inay tahay farsamo ay ku hormarinayso xisbigeeda doorashooyinka ismaamulada iyo degmooyinka ee soo socda, iyada oo isku dayaysa inay ku kasbato cod-bixiyeyaal dheeraad ah.
Xisbiga Finns wuxuu hore uga faa’iidaystay faafinta warar aan sax ahayn oo ku saabsan soo-galootiga ku nool Finland, isaga oo ku tilmaamay kuwa culays ku haya bulshada Finnishka iyo kuwo ku tiirsan canshuur bixiyayaasha. Waxay arrimaha xuquuqda aadanaha iyo arrimaha bani’aadamnimada ka dhigeen kuwo siyaasadeysan.
