Axad 26, Jan 2025 {HMC} Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo ayaa xiriirkii diblomaasiyadeed u jartay Rwanda, kaddib ayada oo dagaallo culus oo u dhexeeya fallaagada ay Rwanda taageerto iyo ciidamada dowladda ay ka qarxeen hareeraha magaalada istiraatiijiga ah ee Goma ee bariga dalkaas.
Ugu yaraan 13 ka tirsan ciidamada nabad-ilaalinta iyo askar shisheeye ayaa ku naf-waayay dagaalka, halka kumanaan rayid ahna ay ku barakaceen.
Kooxda fallaagada ee M23 ayaa toddobaadyadii u dambeeyay dhul muhiim ah ka qabsatay soohdinta ay la wadaagaan Rwanda, iyagoo ku sii siqaya Goma oo ah xarunta gobolka, hoyna u ah ku dhowaad 2 milyan oo qof, isla markaana ah isha amniga iyo howlaha gargaarka bani’aadamnimo ee gobolka.
Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo, Mareykanka iyo khubaro ka socota Qaramada Midoobay ayaa ku eedeeyay Rwanda inay taageerto kooxda M23, kuwaas oo u badan qowmiyadda Tutsi-ga ee ka go’day ciidanka Congo wax ka badan toban sano ka hor.
M23 waa mid ka mid ah boqol kooxood oo hubeysan oo ku loollamaya sidii ay saameyn ugu yeelan lahaayeen gobolka hodanka ku ah macdanta, halkaas oo colaad daba-dheeraatay ay ka abuurtay mid ka mid ah masiibooyinka bani’aadamnimo ee ugu daran caalamka.
Dowladda Rwanda ayaa beenisay inay taageerto fallaagada, hase yeeshee, sannadkii tegay ayay qiratay inay ciidamo iyo gantaallo ku leedahay bariga Congo si ay u ilaaliso ammaankeeda, iyadoo farta ku fiiqday ciidamo badan oo Congo ah oo la geeyay meel u dhow xadka.
Khubarada Qaramada Midoobay ayaa ku qiyaasay in ay jiraan ilaa 4,000 oo ciidamo Rwanda ah oo ku sugan gudaha Congo.
Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Congo ayaa Sabtidii shaaca ka qaadday in ay si rasmi ah xiriirkii diblomaasiyadeed ugu jartay Rwanda, ayna dhammaan diblomaasiyiinteedii kala baxday dalkaas si degdeg ah. Rwanda ayaan weli si degdeg ah uga hadlin arrintan.
Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa soo hor-mariyay kulan degdeg ah oo ku saabsanaa xiisadaha sii kordhaya ee bariga Congo, kaasi oo qabsoomaya Axadda. Congo ayaa codsatay kulanka, kaasoo markii hore qorshuhu ahaa inuu qabsoomo Isniinta.
Subaxnimadii Axadda, ayaa rasaas culus laga maqlay gudaha magaalada Goma oo dhowr kiilomitir u jirta jiidda hore ee dagaalka, xilli tiro badan oo carruur iyo dad waaweyn oo barakacayaal ah ay ka qaxayeen xeryaha ku yaalla duleedka magaalada, kuna sii qulqulayaan bartamaha magaalada.
Horraantii toddobaadka, ayaa fallaagadu la wareegeen gacan ku haynta degmada Sake oo 27 kiilomitir (16 mayl) u jirta Goma, taasoo sii xoojisay walaaca laga qabo in magaaladu ay dhowaan gacanta u gasho kooxda.
Ciidanka Congo ayaa Sabtidii sheegay in ay iska caabiyeen weerar ay soo qaadeen kooxda M23, iyagoo gacan ka helaya ciidamada isbahaysiga, oo ay ku jiraan ciidamada Qaramada Midoobay iyo askar ka tirsan Howlgalka Bulshada Horumarinta Koonfurta Afrika (SAMIDRC).
Laba askari oo nabad-ilaalin ah oo ka socday Koonfur Afrika ayaa lagu dilay Jimcihii, halka askari u dhashay Uruguay la dilay Sabtidii, sida uu sarkaal ka tirsan Qaramada Midoobay u xaqiijiyay Wakaaladda Wararka ee Associated Press, isagoo codsaday inaan magaciisa la shaacin maadaama aan loo oggolayn inuu arrintan kala hadlo warbaahinta.
Waxaa sidoo kale jira warar sheegaya in saddex askari oo nabad-ilaalin ah oo ka socday Malawi lagu dilay bariga Congo, sida xafiiska Qaramada Midoobay u qaabilsan Malawi uu shaaciyay Sabtidii.
Toddobo askari oo kale oo Koonfur Afrikaan ah oo ka tirsanaa SAMIDRC ayaa iyaguna ku dhintay iska hor-imaadyo ay la galeen kooxda M23 labadii maalmood ee la soo dhaafay, sida ay Wasaaradda Difaaca ee Koonfur Afrika xaqiijisay.
Tan iyo 2021, dowladda Congo iyo ciidamada isbahaysiga, oo ay ku jiraan SAMIDRC iyo ciidamada Qaramada Midoobay, ayaa kooxda M23 ka celinayay inay soo galaan magaalada Goma.
Ciidanka nabad-ilaalinta ee Qaramada Midoobay, oo loo yaqaanno MONUSCO, ayaa soo galay Congo in ka badan labaatan sano ka hor, waxayna hadda ku leeyihiin dalkaas ku dhawaad 14,000 oo askari oo nabad-ilaalin ah.
XIGASHO VOA
