Isniin 20 jun 2025 {HMC} Bartamihi Bishii December ee sanadkii tagay, waxaa dalka Sacuudiga heshiis ku wada gaaray wasiirada shaqada ee labada dowladdood ee Soomaaliya iyo Boqortooyada Sacuudiga kaas oo dhigaya in Soomaaliya shaqaale u dirto dalka Sacuudiga.
Sida uu BBC-da u sheegay wasiirka shaqada iyo Arrimaha Bulshada JFS Soomaaliya Yuusuf Maxamed Aadan, labada dal ayaa ku heshiiyey in nidaam ka duwan kuwii hore ee shaqaalaha Soomaalida loogu diri jiray Sacuudiga hadda loo maro kaas oo waafaqsan shuruucda shaqaalaha ee caalamiga iyo kuwa labada dal u yaalla.
“Runtii dowladda Soomaaliya Sucuudiga shaqaale ayaa loo diri jiray inkasta oo uusan ahayn heshiis rasmi ah oo ahaa mid afka ah iska ahaa, khaladaad badana ayaa dhici jiray oo dadkii meesha la geeyo aysan xaquuqdodi helin, Kufis, khaladaad badan ayaa jiray. Wasaaradduna door kuma lahayn taas ayaana keentay markaa imaanay wixii ugu horreeyey ee qabanay inaa joojino Shirkadihii khaladaadas sameeyey markii safaaraddeena noo soo gudbiysay,” ayuu yiri wasiir Yuusuf.
Wuxuu intaa raaciyey in xilligii hore ay shirkado si gaar ah loo leeyahay oo labada dal ka shaqeeya ay iyagu lahaayeen doorka shaqaalaha Soomaalida ee loo dirayo Sacuudiga balse shirkadaha Soomaalida ee howshaas qabayey ayuu sheegay inay ahaayeen kuwo sharciyo ka haysta wasaaraddda shaqada iyo shaqaalaha ee Soomaaliya.
Wasiirku wuxuu sheegay in “Shirkaddo Sacuudi ah ayaa heshiis la gali jiray kuwa Soomaaliya jooga, marka kuwa Soomaalida ah ayaa dadka ay raadsanayeen Sacuudiga gaynayey”
Maxay yihiin noocyada shaqaalaha dowladda Soomaaliya u dirayso Sacuudiga?
Kumannaan qof oo Soomali ayaa siyaabo kala duwan uga shaqaysta dalka Sacuudiga kuwaas oo isugu jira kuwo iyado iskood ugu shaqa tagay iyo kuwa shirkado Soomaali ah ay geeyeen dalkaasi.
Waxaana marar badan la maqlaa cabashooyin ay muujiyeen dad Soomaali ah oo dalka Sacuudiga ka shaqaysa oo warbaahinada la hadlaa.
Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada ee Soomaaliya Yuusuf Maxamed ayaa BBC-da u sheegay in shaqaaluhu noqon doonaan laba qaybood oo kala ah Xirfadleyaal iyo Xoogmaal.
Wuxuu sheegay in dadka xoogsato ah ay qabanayaan shaqooyn ay ka mid yihiin ka shaqaynta guryaha, ilmo haynta, dadka waayeelka ah, dadka caawinta u baahan iyo shaqooyinka la mid ah.
Dadka xirfadlayda ayuu sheegay inay noqonayan kuwa shahaado ka haysta xirfadooda kuwaas oo ay ka mid yihiin Kalkaaliyaal, dhaqaatiir, Injineero, dadka bartay culuumta Computarada iyo dadka haysta oggolaanshiyaha gawaarida waaweyn lagu kaxeeyo.
Wuxuu sheegay inay kordhayso tirada dadka doonayo inay u shaqa tagaan Sacuudiga oo rag iyo dumarba leh.
Yaa damaanad qaadaya xaquuqda shaqaalaha?
Sida uu BBC-da u sheegay wasiir Yuusuf, dowladda Soomaaliya ayaa leh masuuliyadda shaqaalaha Soomaalida ee loo dirayo dalka Sacuudiga.
“Dadku inta aysan bixin waxaa la barayaa xaqa uu leeyahay iyo xaqa lagu leeyahay iyo nidaamka Sacuudiga, Wasaaraddu waxay magacowday u qaabilsanaha oo horrey u jiran, qofkastana xogtiisa waa haynaa,”ayuu yiri Yuusuf.
Wuxuu intaa raaciyey in qofka shaqaalaha la cadayn doono xaqiisa, mushaaarkiisa inta uusan ka bixin Soomaaliya.
“Qofku maba baxaayo wasaaradd ayaa hayso heshiiska,” ayuu yiri wasiir Yuusuf.
Wuxuu sheegay in la dhisay nidaam App ah oo qofku u oggolaanaya inuu cabashadiisa ku soo gudbiyo haddii uu dhibaato kala kulmo halka uu u shaqaynayo kaas oo ay helayaan safaarada iyo wasaaradduba.
Xillgii hore ayuu sheegay in dadka shaqaalaha ee loo qaadayo Sacuudiga iyaga lacago laga qaadi jiray balse hadda aysan taasi jirin.
“Sacuudiga la gayn doonna, Sucuudigu intuu joogo mushaarkiisu qadanaya isagoon nus dooar ka isticmaalin oo wadankiisa ku soo celin karaa, caymis caafimaad ayuu leeyahay, fasax caafimaad ayuu leeyahay, gunno ayuu leeyahay, siddeeed saacadood ayuu shaqaynayaan, cunadisa, iyo meesha uu seexanayo qofku u shaqaynayaa laga rabaa,” ayu BBC-da u sheegay Yuusuf.
Xiliga shaqaalaha Soomalida ee ugu horreya baxayaan iyo sida lagu qaadanayo.
Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada ee Soomaaliya Yuusuf Maxameed Aaden ayaa BBC-da u sheegay in ay filayaan in horraanta Bisha Febraayo ee sanadkan ay shaqaalaha ugu horreeya ay aadi doonaan dalka Sacuudiga.
Wuxuu sheegay inay qiyaasayaan in dadka bixi doona ay dhammaan doonaan ilaa shan iyo tobban kun oo qof oo shaqaale isku jira Xoogsato iyo Xirfadlayaal.
“Dadka ugu horreeya laba sano ayay shaqayn doonaan iyaga oo laba sano heshiis ah saxiixaya laakiin heshiiska aan la galnay Sucuudiga waa shan sanadood,” ayuu inta raaciyey wasiir Yuusuf.
Yuusuf, ayaa xusay in wasiirka dhigiisa ee Sacuudigu u sheegay inay u baahan yihin sanadkan in ka badan 100,000 oo shaqaale ah.
Mar BBC-du waydiisay sida shaqaalaha loo qaadanayo ayuu ku jawaabay in shirkadaha howshan qabanaya shirkadaha labada dhinac iyaguna doorkooda qaadanayaan si loo hubiyo in heshiiska iyo habraacyadii loo baahnaa la maray.
Ilaa sagaal iyo toban shirkadood oo Soomaali leedahay ayaa ka shaqayna howsha shaqaalaysiinta kuwaas kaliya ay u dhiman tahay shuruud wasaaraddu ku xirtay oo ah inay Bangiga dhexe ku shubaan ilaa 25 kun oo dollar oo wax loogu qabanayo haddii dadka la dirayo haddii ay ku dhintaan dalkaasi.
Hay’addaha xaquuqda aadanaha u dooda ayaa dalal badan oo kuwa Khaliijka ku eedeyey inay tacdiyo ka kulmaan shaqaalaha ajaanibtaa ee dalkooda ka shaqeeyo.
Dadkii ka horreeyey heshiiskan ayuu sheegay wasiirka Shaqada ee Soomaaliya inay Sacuudiga kala hadleen sidii xal loogu heli lahaa ayna isla qaateen.
Soomaaliya oo dowladdnimadeedu soo xooggaysanyo ayaa ka mid dalalka shaqaale badan oo ajaabiin ay u shaqa tagaan kuwaas oo ah xirfadlayaal ah.
Ilaa shan kun oo shaqaale xirfadlayaal shisheeye ah ayaa Soomaaliya u shaqa tagay sanadkii tagay sida uu BBC-da u sheegay wasiir Yuusuf.
XIGASHO BBC
