Axad 14 April , 2024 {HMC} Iiraan ayaa xalay tobnaan diyaaradood oo aan duuliye lahayn iyo gantaallo ku garaacday Israa’iil, taasoo muujinaysa weerar aargoosi ah oo si weyn loo sugayo.
Ilaalada Kacaanka Islaamiga ah ee Iran (IRGC) ayaa sheegtay in weerarka uu ahaa mid lala beegsaday “bartilmaameedyo gaar ah”.
Milateriga Israa’iil ayaa sheegay in Israa’iil iyo dalal kale ay qabteen tobannaan gantaal oo ah nooca loo yaqaan cruise-ka iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, kuwaas oo lagu qabtay inta badan meel ka baxsan hawada Israa’iil.
Ra’iisul wasaaraha Israa’iil ayaa ku baaqay shir ay isugu yimaadeen golaha wasiirrada dagaalka kadib markii uu billowday weerarka Iiraan.
Waxay ka dhigan tahay markii ugu horeysay ee colaada u dhaxaysa labada dal ee cadaw ee soo jireenka ah, kuwaas oo sanado badan dhex maray dagaal goodi gaarsiisaa inuu dagaal ka dhex qarxo.
Iiraan ayaa wacad ku martay in ay ka aargudan doonto weerar lagu qaaday qunsuliyadda ay ku leedahay Suuriya 1-dii Abriil kaas oo lagu dilay toddobo sarkaal oo ka tirsan IRGC, oo uu ku jiro taliye sare. Waxay ku eedaysay Israa’iil inay fulisay weerarkaas, laakiin Israa’iil ma aysan xaqiijin mana beenin.
“Weerarkii ballaadhnaa ee ay Iiraan caawa qaadday waa mid sii kordhaysa,” ayuu yiri afhayeenka ciidammada difaaca Israa’iil (IDF) Rear Admiral Daniel Hagari.
“Annaga oo kaashanayna xulafadayada iyo asxaabtayada, waxaan si buuxda ugu hawlgalaynaa si aan u difaacno Dawladda Israa’iil iyo dadka Israa’iil.”
Wuxuu sheegay in Iiraan ay ku gantay “raxan aad u badan oo ka badan 200 oo ah diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, gantaalada cruise-ka iyo gantaalaha ballistic”, isaga oo intaa ku daray in Israa’iil iyo “la-hawlgalayaasheeda gobolka oo dhan” ay qabteen inta badan.
Waxa uu sheegay in qaar ka mid ah gantaalada ay ku dhaceen gudaha Israa’iil, kuwaas oo khasaare kooban u geystay saldhig ciidan, balse aanay wax khasaare ahi ka dhalan.
Adeegga ambalaasta ee Israa’iil ayaa sheegay in gabar 10 jir ah oo reer Baadiyaha ah ay ku dhaawacantay firir ka soo dhacay burburka ku soo dhacay koonfurta gobolka Arad.
Labo sarkaal oo Mareykan ah ayaa u sheegay CBS Mareykanka, in ciidamada Mareykanka ay soo rideen dhowr diyaaradood oo aan duuliyaha lahayn, balse ma aysan sheegin halka iyo sida lagu qabtay.
Seeriga digniinta ayaa laga maqlay guud ahaan Israa’iil, waxaana laga maqlayay magaalada Quddus qaraxyo waaweyn, iyadoo nidaamyada difaaca cirka ay soo rideen walxaha magaalada.
Israa’iil, Lubnaan iyo Ciraaq ayaa xiray hawadooda, Suuriya iyo Urdun ayaa heegan galiyay difaacyadooda cirka.
Ciidanka IRGC-da Iiran oo ah laanta ugu awoodda badan ciidamadeeda qalabka sida ayaa sheegay in ay weerarka u qaadeen “si ay uga aargoosato dembiyada soo noqnoqda ee taliska Sahyuuniyadda [Israa’iil], oo uu ku jiro weerarkii lagu qaaday qunsuliyadda safaaradda Iran ee Dimishiq”.
Wax yar ka hor warka ku saabsan duullaanka Iran, Ra’iisul wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu wuxuu sheegay in “nidaamyada difaaca” dalkiisa la heegan galiyey.
“Waxaan diyaar u nahay xaalad kasta, difaac iyo weerar ahaanba, dawladda Israa’iil waa xoog badan tahay, IDF waa xoog badan yahay, shacabku waa xoog badan yahay.
“Waxaan u mahadcelineynaa Mareykanka oo garab taagan Israa’iil, iyo sidoo kale taageerada Britain, France iyo dalal kale oo badan.”ayuu yiri Netanyahu
Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa soo gaabiyay safar uu ku tagi lahaa Delaware si uu ugu laabto Aqalka Cad, iyadoo xiisada ay sii kordheyso Sabtidii.
“Balanqaadkayaga ku aaddan ilaalinta Israa’iil ee ka dhanka ah hanjabaadaha Iran iyo kuwa raacsan waa mid bir ah,” ayuu yiri, ka dib markii uu la kulmay madaxda amniga qaranka intii uu bilowday weerarka Iran.
Ra’iisul wasaaraha UK Rishi Sunak, ayaa dhaleeceeyay weerarka “ka taxadar la’aanta” ee Iran, isagoo wacad ku maray in UK “ay sii wadi doonto inay u istaagto amniga Israa’iil iyo kan dhammaan saaxiibadayada gobolka”.
Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay António Guterres ayaa bayaan uu soo saaray ku sheegay in uu “si adag u cambaareeyey weerarka ballaaran ee ay Iiraan ku qaadday Israa’iil.
Wuxuu sheegay inuu ku baaqayo “in si degdeg ah loo joojiyo colaadahaas” iyo in dhammaan dhinacyada ay is xakameeyaan.
“Gobolka iyo adduunku midna ma awoodo dagaal kale,” ayuu yiri Guterres.
Milateriga Israa’iil ayaa BBC-da u sheegay “in la qaaday xayiraadaha qaarkood” dhaqdhaqaaqa gudaha Israa’iil balse ma aysan bixin faahfaahin dheeraad ah.
Horraantii todobaadkan, wasiirka difaaca iyo arrimaha dibadda ee Israa’iil ayaa ka digay in haddii Iran ay weerarto Israa’iil ay Israa’iil weerar ku soo qaadi doonto gudaha Iiraan.
Maxaa laga fili karaa Maraykanka ka dib weerarka Iiraan ee Israa’iil?
Tani waa weerar toos ah oo aan horay loo arag oo Iran ay ku qaaday dhulka Israa’iil, oo ah xulafada muhiimka ah ee Maraykanka.
Sida Mareykanku uga jawaabo waxay ku xirnaan doontaa baaxadda weerarada Iran, noocyada hubka ee loo adeegsaday iyo inta uu la egyahay khasaaraha.
Madaxweyne Joe Biden iyo Raiisel wasaaraha Israel Benjamin Netanyahu waxay u badan tahay inay ka wadahadleen jawaab celin suurtagal ah markii ay taleefan wada hadleen daqiiqado ka hor.
Maraykanku waxa uu doonayaa in uu xaaladdan u dejiyo intii suurtogal ah, waxaana laga yaabaa in lagu qasbo in uu xukumo Israa’iiliyiinta marka uu saxayo jawaabtooda.
Ameerika iyo Israa’iil waxaa lagu boorrin doonaa inay si taxaddar leh u socdaan oo ay ka dhigaan aargoosi kasta oo mid saami ah.
Maraykanka iyo xulufadiisa, waxaa loo filayaa inaysan ka dhigin xaaladda mid falcelin ku jawaabid ah taas oo sababi karta iskahorimaad dagaal balaaan oo gobolka oo dhan ah.
